Growth plate คืออะไร ? เกี่ยวข้องกับกระดูกและความสูงอย่างไร ?

แผ่นการเจริญเติบโตหรือ Growth Plate คือ เนื้อเยื่อกระดูกอ่อน (Epiphyseal Plate) ที่ทำหน้าที่สร้างกระดูกใหม่และเป็นตัวกำหนดความสูงของเด็กและวัยรุ่น การเข้าใจการทำงานของ Growth Plate จะช่วยผู้ปกครองส่งเสริมการเจริญเติบโตของลูกได้อย่างถูกวิธีและเต็มศักยภาพ

การเจริญเติบโตของเด็กในช่วงวัยต่าง ๆ เป็นสิ่งที่ผู้ปกครองให้ความสำคัญอย่างมาก โดยเฉพาะเรื่องความสูงเพราะส่งผลต่อความมั่นใจและการพัฒนาบุคลิกภาพของเด็ก ผู้ปกครองบางท่านอาจเกิดความสงสัยว่าทำไมเด็กบางคนจึงสูงเร็ว บางคนสูงช้า วันนี้เมดิก้า เซ็นเตอร์ จึงอยากชวนมาทำความเข้าใจเรื่องกระดูกบริเวณ Growth Plate เพื่อจะได้หาวิธีเพิ่มความสูงของลูกได้อย่างถูกวิธี

Growth Plate คืออะไร ? 

Growth Plate คือเนื้อเยื่อกระดูกอ่อน ซึ่งมีชื่อทางการแพทย์ว่า Epiphyseal Plate ยกตัวอย่างเช่น กระดูกแขน ขา แขนท่อนบน และขาท่อนล่าง เป็นบริเวณที่มีการแบ่งเซลล์และเปลี่ยนเซลล์กระดูกอ่อนให้กลายเป็นกระดูกแข็ง (Ossification) บริเวณนี้คือจุดที่เซลล์กระดูก (Chondrocytes) แบ่งตัวและสร้างเนื้อกระดูกใหม่ ทำให้กระดูกยาวขึ้น ซึ่งเป็นกระบวนการหลักของการ “สูงขึ้น” ในเด็กและวัยรุ่น

การเจริญเติบโตของ Growth plate เกี่ยวข้องอย่างใกล้ชิดกับฮอร์โมนการเจริญเติบโต หรือโกรท์ฮอร์โมน (Growth Hormone) ที่หลั่งจากต่อมใต้สมอง (pituitary gland) โดยโกรท์ฮอร์โมนจะกระตุ้นการสร้าง IGF-1 (Insulin-like Growth Factor 1) ซึ่งมีผลโดยตรงต่อการแบ่งตัวของเซลล์กระดูกในบริเวณนี้ทำให้เพิ่มความสูงได้

Growth Plate อยู่ตรงไหน ?

จุดนี้จะพบเฉพาะใน “กระดูกยาว” ของร่างกาย เช่น กระดูกต้นขา (Femur) กระดูกหน้าแข้ง (Tibia) กระดูกต้นแขน (Humerus) กระดูกปลายแขน (Radius และ Ulna) แต่ละกระดูกยาวจะมี Growth Plate อยู่บริเวณใกล้ปลายกระดูกทั้งสองข้าง โดยจะทำงานอย่างแข็งขันในช่วงวัยเด็กและวัยรุ่น

Growth Plate ปิดอายุเท่าไหร่ ?

Growth plate ไม่คงอยู่ตลอดชีวิต เมื่อร่างกายเจริญเติบโตเต็มที่แผ่นกระดูกอ่อนนี้จะค่อย ๆ แข็งตัวกลายเป็นกระดูกแข็ง ซึ่งเรียกว่า “การปิดของ Growth Plate” โดยทั่วไปเพศหญิงกระดูกส่วนนี้จะปิดประมาณอายุ 14-16 ปี และในเพศชายจะปิดประมาณอายุ 16-18 ปี และเมื่อกระดูกบริเวณนี้ปิดไปแล้วความสูงก็จะหยุดลงเกือบทั้งหมด อย่างไรก็ตามอายุที่กระดูกบริเวณนี้ปิดอาจแตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล ขึ้นอยู่กับปัจจัยทางพันธุกรรมและสิ่งแวดล้อม

ปัจจัยที่ส่งผลต่อ Growth Plate

ปัจจัยที่กำหนดความสูงของเด็กและส่งผลต่อกระดูกส่วนที่เกี่ยวข้อง ต้องอาศัยการดูแลอย่างเหมาะสมจะช่วยให้เด็กเติบโตได้เต็มศักยภาพ ผู้ปกครองควรศึกษาปัจจัยต่าง ๆ เหล่านี้

ปัจจัยที่ส่งผลดีต่อ Growth Plate

1. การนอนหลับเพียงพอ 

ควรนอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอโดยเฉพาะช่วงเวลา 22.00 – 02.00 น. เพราะ Growth Hormone จะหลั่งมากที่สุดในช่วงการนอนหลับลึก ดังนั้นการสร้างสภาพแวดล้อมภายในห้องนอนจึงเป็นสิ่งสำคัญ จำเป็นต้องเงียบ ไม่มีเสียงดังรบกวน หรือมีการระบายอากาศที่ดี มีระดับเตียงนอนและหมอนที่เหมาะสม นอกจากนี้ควรหลีกเลี่ยงแสงจากหน้าจอโทรศัพท์ก่อนนอน 1-2 ชั่วโมง ซึ่งผู้ปกครองจำเป็นต้องสร้างกิจวัตรก่อนนอนที่สม่ำเสมอ 

2. โภชนาการที่เหมาะสม 

นอกเหนือจากการรับประทานอาหารให้ครบ 5 หมู่แล้ว ยังควรเน้นเสริมสร้างสารอาหารโดยเฉพาะแคลเซียม วิตามิน D และโปรตีนเป็นพิเศษ เนื่องจากแคลเซียมช่วยสร้างกระดูกและฟัน และเป็นตัวกระตุ้นการทำงานของ Growth Plate ให้สร้างเนื้อกระดูกใหม่อย่างต่อเนื่อง ส่วนวิตามิน D ก็เป็นตัวช่วยในการดูดซึมแคลเซียมจากลำไส้ ไม่มีวิตามิน D แคลเซียมที่กินเข้าไปจะถูกขับออกโดยไม่ได้ใช้ประโยชน์ และโปรตีนเป็นโครงสร้างพื้นฐานของกระดูก (Collagen Matrix) ทำหน้าที่เหมือนเสาเข็มที่แคลเซียมจะมาเกาะติด หากขาดโปรตีนกระดูกจะเปราะและเจริญเติบโตไม่เต็มที่นั่นเอง

3. การออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ

หากเป็นในเด็กเล็กแนะนำว่าควรเน้นการเล่นและกิจกรรมสนุกสนาน แต่ถ้าเป็นเด็กโตหรือวัยรุ่นควรเพิ่มกิจกรรมที่ต้องใช้แรงต้านเบา ๆ หรือออกกำลังกายเพิ่มความสูงด้วยกีฬาชนิดต่าง ๆ เช่น ว่ายน้ำเพื่อช่วยยืดกล้ามเนื้อและข้อต่อ เสริมสร้างความแข็งแรงของกระดูกสันหลัง และลดแรงกดทับข้อต่อ หรือเล่นโยคะ เพื่อยืดเหยียดเพิ่มความยืดหยุ่นของกระดูกสันหลัง ปรับปรุงท่าทาง และลดความเครียดได้ โดยควรออกกำลังกาย 30-60 นาทีต่อวัน อย่างน้อย 5 วันต่อสัปดาห์

ปัจจัยที่ส่งผลเสียต่อ Growth Plate

1. การสูบบุหรี่หรือดื่มแอลกอฮอล์ตั้งแต่วัยรุ่น 

เพราะในบุหรี่มีนิโคตินที่รบกวนการหลั่งฮอร์โมนการเจริญเติบโต ลดการไหลเวียนของเลือดไม่ให้ไปเลี้ยงกระดูก อีกทั้งยังขัดขวางการดูดซึมแคลเซียมและวิตามิน D เพิ่มความเสี่ยงต่อการแตกหักของกระดูก ส่วนแอลกอฮอล์ส่งผลต่อคุณภาพการนอนหลับและรบกวนการหลั่งฮอร์โมน นอกจากนี้เพิ่มการสูญเสียแคลเซียมทางปัสสาวะ สุดท้ายคือสารเสพติดทุกชนิดล้วนส่งผลเสียต่อการเจริญเติบโตทั้งสิ้น ดังนั้นผู้ปกครองควรสร้างการสื่อสารที่ดีในครอบครัว ให้ความรู้ที่ถูกต้องและเป็นแบบอย่างที่ดีให้กับเด็ก ๆ

2. การขาดสารอาหาร 

มาจากพฤติกรรมการกินอาหารไม่ครบ 5 หมู่ เด็กบางคนรับประทานอาหารจานเดียวหรืออาหารแปรรูปมากเกินไป จึงขาดสารอาหารที่จำเป็น ในกลุ่มวัยรุ่นมีการควบคุมน้ำหนักแบบผิด ๆ เช่น งดอาหารหรือกินน้อยเกินไปเพราะกลัวอ้วน

3. ภาวะเครียดเรื้อรัง 

เมื่อร่างกายเกิดความตึงเครียดมากเกินไป ทำให้ฮอร์โมนความเครียด (Cortisol) ไปยับยั้งการทำงานของฮอร์โมนการเจริญเติบโต ส่งผลต่อการนอนหลับโดยตรง ทำให้นอนไม่หลับ หรือนอนหลับไม่ลึก จึงอ่อนเพลียและไม่อยากออกกำลังกาย ผู้ปกครองจึงควรเร่งหาเหตุให้เจอว่าเกิดจากความกดดันด้านการเรียน การแข่งขัน และการสอบเข้าหรือไม่ เพื่อหาวิธีป้องกันอย่างถูกต้องตรงจุด

4. การบาดเจ็บที่กระดูกในช่วงที่ Growth Plate ยังไม่ปิด

มักเกิดการกระแทกหรือบาดเจ็บรุนแรงที่บริเวณข้อต่อ อาจทำลาย Growth Plate ได้โดยตรง นอกจากนี้พฤติกรรมการใช้ชีวิตประจำวันยังส่งผลให้ล้ม ชน หรือเกิดอุบัติเหตุจากกีฬาประเภท Contact Sport ต่าง ๆ ซึ่งหากเป็นการเล่นกีฬาสามารถแก้ไขได้ด้วยการอบอุ่นร่างกายทั้งก่อนและหลังออกกำลังกายนั่นเอง

การออกกำลังกายเกี่ยวข้องกับ Growth Plate อย่างไร ?

การออกกำลังกายอย่างเหมาะสมส่งผลดีต่อ Growth Plate และการเจริญเติบโตของกระดูก เนื่องจากเพิ่มการหลั่งของ Growth Hormone กระตุ้นการไหลเวียนเลือดไปยังกระดูกบริเวณนี้ พร้อมเสริมสร้างความแข็งแรงของกระดูก

แน่นอนว่าการออกกำลังกายช่วยเพิ่มความหนาแน่นของมวลกระดูก (Bone Mineral Density: BMD) เนื่องจากหากเราลองศึกษาดูงานวิจัยหลายที่จะพบว่าเด็กที่เข้าร่วมโปรแกรมการออกกำลังกายที่มีน้ำหนัก เช่น การกระโดด การวิ่ง ฯลฯ จะมีการเพิ่มขึ้นของ BMD ที่กระดูกส่วนต่าง ๆ ดังนี้ 

• Journal of Bone and Mineral Research : วิจัยดังกล่าวพบว่าเด็กที่มีการออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอมี BMD สูงกว่าเด็กที่ไม่ออกกำลังกาย 
• ScienceDirect : จากวิจัยระบุว่าโปรแกรมการออกกำลังกายที่มีน้ำหนักในโรงเรียนสามารถเพิ่ม BMD ในเด็กและวัยรุ่นได้อย่างมีนัยสำคัญ กล่าวคือการออกกำลังกายช่วยเพิ่มมวลกระดูก (Bone Mineral Content: BMC) ได้นั่นเอง

• Clinical Orthopaedics and Related Research : พบว่าเด็กที่เข้าร่วมโปรแกรมการออกกำลังกายมีการเพิ่มขึ้นของ BMC ที่กระดูกส่วนต่าง ๆ เช่น กระดูกสะโพก กระดูกสันหลัง และกระดูกขา โดยเฉพาะในเด็กที่อยู่ในช่วงก่อนวัยเจริญพันธุ์ (Prepubertal) 

เข้าใจการทำงานของกระดูก เพื่อเพิ่มความสูงได้อย่างตรงจุด 

Growth Plate คือหัวใจสำคัญของการเติบโตในช่วงวัยเด็กและวัยรุ่น เพราะเป็นจุดที่กระดูกสร้างตัวและช่วยเพิ่มความสูงได้ดี หากดูแลกระดูกส่วนนี้ให้ทำงานได้อย่างเต็มประสิทธิภาพ โดยเฉพาะในช่วงที่กระดูกยังไม่ปิด เรียกได้ว่าเป็น “โอกาสทอง” ของการเจริญเติบโต จึงต้องใส่ใจเรื่องการนอนหลับอย่างเพียงพอ ออกกำลังกายสม่ำเสมอ และโภชนาการที่ดีคือกุญแจสำคัญที่ช่วยให้ร่างกายสูงได้เต็มศักยภาพ แน่นอนว่าผู้ปกครองไม่ควรมองข้ามช่วงเวลาสำคัญนี้ ซึ่งหากรู้ไวว่ากระดูกกำลังมีปัญหาก็สามารถแก้ได้ทันท่วงที ดังนั้นหากสงสัยว่ากระดูกยังพัฒนาด้านความสูงได้หรือไม่ สามารถมาปรึกษาแพทย์ผู้ชำนาญการที่ เมดิก้า เซ็นเตอร์ เพิ่มความสูง เพื่อประเมินความเสี่ยงและเข้าโปรแกรมที่ออกแบบเฉพาะบุคคลด้วยทฤษฎีแรงดึงของเราได้ ด้วยประสบการณ์กว่า 20 ปี จึงมั่นใจในด้านความปลอดภัยและผลลัพธ์ที่น่าพอใจ

คำถามที่พบบ่อย (FAQ)

Q: Growth Plate ปิดแล้วจะเพิ่มความสูงได้อีกไหม ? 

A: เมื่อ Growth Plate ปิดแล้ว ความสูงจะหยุดเพิ่มขึ้นเกือบทั้งหมด จึงควรดูแลร่างกายอย่างเต็มที่ในช่วงก่อนปิด

Q: วิธีตรวจสอบว่า Growth Plate ปิดหรือยัง ? 

A: ต้องถ่าย X-ray กระดูกโดยแพทย์เพื่อตรวจสอบสถานะของ Growth Plate

Q: การออกกำลังกายหนักเกินไปจะทำลาย Growth Plate ไหม ?

A: การออกกำลังกายอย่างเหมาะสมจะช่วยเสริมสร้าง แต่หากมากเกินไปหรือมีการบาดเจ็บอาจส่งผลเสีย ควรทำภายใต้การดูแล

แหล่งอ้างอิง (references)

1. เรื่องภาพรวมทางสรีรวิทยา : แผ่นการเจริญเติบโตจาก PubMed Central ซึ่งเป็นฐานข้อมูลดิจิทัลของบทความวิจัยทางวิทยาศาสตร์และการแพทย์

– https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7484711/

2. เรื่องการควบคุมการเจริญเติบโตของกระดูกตามยาวโดยฮอร์โมนจาก PubMed Central ซึ่งเป็นฐานข้อมูลดิจิทัลของบทความวิจัยทางวิทยาศาสตร์และการแพทย์

– https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8005082/ 

3. เรื่องแผ่นการเจริญเติบโตของกระดูก : สิ่งที่ควรรู้ จากเว็บไซค์ Duke Health

– https://www.dukehealth.org/blog/growth-plates-what-you-need-know