วิตามินเคช่วยอะไร พบในอาหารชนิดไหน หากขาดจะส่งผลเสียอย่างไร

ในยุคที่คนเราใส่ใจสุขภาพมากขึ้น การเลือกรับประทานอาหารที่มีคุณค่าทางโภชนาการจึงเป็นสิ่งสำคัญ หนึ่งในวิตามินที่มักถูกมองข้ามแต่มีความจำเป็นอย่างยิ่งคือ ‘วิตามินเค’ แม้จะไม่ค่อยได้รับความสนใจเหมือนวิตามินซีหรือดี แต่วิตามินเคกลับมีบทบาทสำคัญต่อระบบไหลเวียนเลือดและสุขภาพกระดูก วันนี้เรามาทำความเข้าใจว่าวิตามินเคช่วยอะไรบ้าง และทำไมถึงจำเป็นต่อร่างกายเราขนาดนี้

วิตามินเคคืออะไร

วิตามินเค (Vitamin K) คือวิตามินที่ละลายในไขมัน ซึ่งมีบทบาทสำคัญต่อกระบวนการแข็งตัวของเลือด และการทำงานของโปรตีนบางชนิดในร่างกาย โดยเฉพาะโปรตีนที่เกี่ยวข้องกับการสร้างและรักษากระดูก ทั้งนี้การทำงานของวิตามินเคจะถูกดูดซึมผ่านลำไส้เล็กโดยอาศัยไขมันและเก็บสะสมในตับ

วิตามินเคช่วยอะไร มีประโยชน์อย่างไรบ้าง

รู้กระบวนการทำงานวิตามินชนิดนี้ไปแล้ว มาดูกันว่าวิตามินเคช่วยอะไรร่างกายเราได้บ้าง?

ช่วยในการแข็งตัวของเลือด : วิตามินเคจำเป็นต่อการผลิตโปรตีนที่ชื่อว่า ‘โปรทรอมบิน’ ซึ่งเป็นสารตั้งต้นในการแข็งตัวของเลือด

ช่วยให้กระดูกแข็งแรง : มีหน้าที่สำคัญในการกระตุ้นโปรตีนออสทีโอแคลซิน (Osteocalcin) ซึ่งช่วยยึดแคลเซียมไว้ในกระดูกทำให้กระดูกแน่นและแข็งแรง

ช่วยเรื่องความสูงในเด็กและวัยรุ่น : ช่วยเสริมการทำงานของเซลล์สร้างกระดูก Osteoblasts ทำให้กระบวนการเจริญเติบโตของกระดูกเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ

วิตามินเคแบ่งเป็นกี่ชนิด และอาหารที่มีวิตามินเคสูงมีอะไรบ้าง

วิตามินเคแบ่งออกเป็น 2 ชนิดหลัก ได้แก่

วิตามินเค 1 (Phylloquinone) : วิตามินที่ละลายในไขมันชนิดหนึ่ง พบมากในผักสีเขียว เช่น ผักโขม คะน้า บรอกโคลี ประโยชน์ช่วยในกระบวนการแข็งตัวของเลือดสนับสนุนระบบหลอดเลือด และมีฤทธิ์ต้านการอักเสบเล็กน้อย

วิตามินเค 2 (Menaquinone) : พบมากในผลิตภัณฑ์จากสัตว์ เช่น ตับ ไข่แดง ชีส เนื้อสัตว์ และอาหารหมักอย่างนัตโตะ (ถั่วเหลืองหมักของญี่ปุ่น) มีหน้าที่สำคัญในการช่วยนำแคลเซียมไปสะสมในกระดูกและฟัน พร้อมป้องกันไม่ให้แคลเซียมสะสมในหลอดเลือด ซึ่งช่วยลดความเสี่ยงของโรคหัวใจ นอกจากนี้วิตามินเค 2 ยังมีความสำคัญต่อความหนาแน่นของมวลกระดูกและส่งเสริมการเจริญเติบโตของกระดูกในวัยเด็กและวัยรุ่น

ตารางปริมาณที่ควรกินวิตามินเคต่อวัน (เมื่อเทียบกับอายุ)

อาการที่บ่งบอกว่าขาดวิตามินเค

การขาดวิตามินชนิดนี้มักแสดงอาการที่สังเกตเห็นได้ชัดเจน หากคุณพบสัญญาณเตือนเหล่านี้ที่เกิดขึ้นกับร่างกาย นี่อาจเป็นสิ่งที่ทำให้คุณต้องใส่ใจในการกินมากขึ้นโดยดูได้จากอาการเหล่านี้

• มีเลือดออกง่ายหรือหยุดไหลช้า มีรอยฟกช้ำง่าย เลือดออกตามไรฟัน
• กระดูกเปราะหรือมีความหนาแน่นของมวลกระดูกต่ำ (ในระยะยาว) โดยสามารถอ่านข้อมูลเรื่องวิธีดูแลกระดูกเพิ่มเติมได้ เพื่อแก้ปัญหาได้อย่างตรงจุดมากขึ้น
• กลุ่มเสี่ยงที่อาจขาดวิตามินเค ได้แก่ ผู้ที่ใช้ยาปฏิชีวนะติดต่อกันนาน ๆ (รบกวนจุลินทรีย์ในลำไส้), ผู้ที่เป็นโรคตับหรือลำไส้ ทารกแรกเกิด, ผู้ที่รับประทานยาวาร์ฟารินหรือยาต้านการแข็งตัวของเลือด

คำแนะนำหากต้องการกินยาวิตามินเสริม

แม้วิตามินชนิดนี้จะเป็นสารอาหารที่สำคัญและเรารู้แล้วว่าวิตามินเคช่วยอะไรบ้าง แต่การเลือกรับประทานยาวิตามินเสริมต้องใช้ความระมัดระวัง เนื่องจากวิตามินเคมีปฏิสัมพันธ์กับยาบางชนิด และร่างกายมีความต้องการที่แตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล ข้อควรระวังในการกินวิตามินเคคือควรหลีกเลี่ยงการทานเกินขนาดหรือใช้เป็นระยะเวลานานเกินไปโดยไม่มีคำแนะนำทางการแพทย์ และหากกำลังใช้ยารักษาบางชนิด เช่น ยาต้านการแข็งตัวของเลือด ควรแจ้งแพทย์ก่อนใช้วิตามินเค

สำหรับการรับประทานวิตามินเค ควรรับประทานร่วมกับแหล่งไขมันเพื่อช่วยให้การดูดซึมวิตามินเคเข้าสู่ร่างกายดีขึ้น เช่น กินผักใบเขียวพร้อมไข่แดงหรือน้ำมันมะกอก

เข้าใจวิตามินเค เลือกกินอย่างถูกวิธีเพื่อสุขภาพที่ดีขึ้น

หลายคนคงเข้าใจแล้วว่าวิตามินเคช่วยอะไรบ้าง ซึ่งถือเป็นหนึ่งในวิตามินที่ขาดไม่ได้สำหรับการทำงานของร่างกายหากต้องการให้อย่างสมบูรณ์ ตั้งแต่การควบคุมการแข็งตัวของเลือดไปจนถึงการรักษาความแข็งแรงของกระดูกและฟัน การกินอาหารที่หลากหลายโดยเฉพาะผักใบเขียวและผลิตภัณฑ์จากสัตว์ จะช่วยให้ร่างกายได้รับวิตามินเคในปริมาณที่เพียงพอ สำหรับผู้ที่อยู่ในกลุ่มเสี่ยงหรือมีปัญหาสุขภาพเฉพาะ การปรึกษาแพทย์ก่อนกินวิตามินเคเสริมจะช่วยให้ได้รับประโยชน์สูงสุดต่อสุขภาพอย่างปลอดภัย

แหล่งอ้างอิง

National Institutes of Health. (2023). Vitamin K: Fact Sheet for Health Professionals. Office of Dietary Supplements.
Retrieved from: https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminK-HealthProfessional

Shearer, M. J., & Newman, P. (2008). Metabolism and cell biology of vitamin K. Thrombosis and Haemostasis, 100(4), 530–547.
DOI: 10.1160/TH08-03-0131

The World Health Organization (WHO). (2021). Guidelines on Nutrition for Healthy Growth and Development.
Retrieved from: https://www.who.int

สถาบันโภชนาการ มหาวิทยาลัยมหิดล. (2566). ตารางแสดงปริมาณวิตามินและแร่ธาตุที่แนะนำให้บริโภคต่อวันสำหรับคนไทย